�aglowce - Podzia� i historia �aglowc�w

	Strona g��wna Podzia� i historia zaglowc�w

PODZIA� I HISTORIA �AGLOWC�W

WST�P

Historia �eglugi jest r�wnie stara, jak historia ludzko�ci. Ju� cz�owiek pierwotny p�ywa� po rzekach i jeziorach na pniach drzew. Najpierw by�y one nieobrobione, p�niej zacz�to je wydr��a� i zaokr�gla� na ko�cach, b�d� te� wi�za� po kilka razem. Z wydr��onego pnia narodzi�a si� ��d� (takie �odzie-d�ubanki spotyka si� jeszcze do dzisiaj w wielu cz�ciach �wiata), za� ze zwi�zanych pni - tratwa. Pierwsze �odzie i tratwy poruszano odpychaj�c si� najpierw pa�k�, p�niej wios�em, jeszcze p�niej - rozpinaj�c nad nim p�acht� �agla. Wios�a i �agiel sta�y si� na ca�e tysi�clecia jedynym nap�dem coraz wi�kszych �odzi i statk�w, ju� nie tylko na rzekach i jeziorach, ale i na morzach. Dopiero wynalazek silnika parowego a p�niej spalinowego przyni�s� zmierzch fascynuj�cego �wiata �aglowc�w.

Konstrukcja statk�w zwi�zana by�a zawsze z wieloma czynnikami. Uzale�niona by�a od materia��w dost�pnych na danym terenie, od przeznaczenia statku, od wiedzy i zdolno�ci budowniczych a tak�e od warunk�w jakie stawia� mu morski �ywio�.
W staro�ytnym, niemal bezle�nym Egipcie, powstawa�y p�askodenne gublije, budowane z kr�tkich kawa�k�w drewna i usztywniane linami, a tak�e papirusowe tratwy. Daleki Wsch�d sta� si� na tysi�clecia kr�lestwem sampan�w i coraz to wi�kszych d�onek. Kraje arabskie stworzy�y swoje, nie zmieniane przez setki lat, oryginalne �odzie i statki o dziwnych nazwach. Dzi�ki sko�nym �aglom i odpowiednim kszta�tom kad�uba mog�y one lawirowa� i p�yn�� pod wiatr. Norma�skie plemiona p�nocnej Europy zdobywa�y morza i oceany na smuk�ych, ostrodennych �odziach z gro�nymi wojownikami - wikingami - przy wios�ach. �wiat antyczny stworzy� wios�owo-�aglowe galery, kt�re przetrwa�y a� do XVIII w.
�redniowiecze przynios�o coraz wi�ksz� przewag� �agla jako nap�du statk�w. Ich wielko�� nie ros�a zreszt� zbyt szybko. A� do XV w. nie przekracza�y z regu�y 300 ton wyporno�ci. Obok wojennych galer pojawia�o si� coraz wi�cej p�katych (jak m�wiono "okr�g�ych") �aglowych statk�w handlowych. Jednak dopiero pojawienie si� karaweli pozwoli�o zdobywa� morza i oceany. Era du�ych �aglowc�w rozpocz�a si� w XVI w. od wielomasztowych i wielopok�adowych galeon�w.
Ci�g�e doskonalenie broni palnej zmieni� zupe�nie form� wojen i bitew morskich. Coraz cz�ciej walczono na odleg�o�� a aborda� i walka wr�cz by�y tylko uzupe�nieniem boju. Z czasem zmieni� si� te� spos�b prowadzenia bitew - z walki bez�adnych roj�w statk�w na walk� p�yn�cych w szyku torowym tzw. liniowc�w. Opr�cz nich pojawi�y si� z czasem mniejsze �aglowce wojenne - korwety i fregaty. Udoskonalenie i zr�nicowanie techniki doprowadzi�o do powstania szkuner�w, bark�w, barkentyn, brygantyn i innych.
Oddzielny rozdzia� stanowi�y klipry - ostatnie z wielkich handlowych �aglowc�w. Cho� pierwsze parowce mia�y jeszcze �agle to jednak szybki rozw�j i udoskonalanie maszyn parowych doprowadzi�o do powstania ca�kowicie nowych �rodk�w morskiego transportu - ju� bez �agli.
Obecnie zosta�y ju� tylko �aglowce szkolne i rekreacyjne ...