Skończył się liniowców czas
Odpłynęły w porty zapomnienia
Maszty nocą nie muskają gwiazd
Huk dział już tylko we wspomnieniach
Z burt nie słychać "God save the Queen", "Vive la France"
Nie ma już liniowców na La Manche.
(Timeraire, sł. A.Szczesny)
Liniowiec - okręt liniowy; wojenny okręt z XVIII w. wywodzący się z galeonu, przeznaczony do walki w linii bojowej składającej się z okrętów płynących w szyku torowym (jeden za drugim). Siła bojowa okrętów liniowych zależała od liczby i wagomiaru armat jakie były na nich ustawione; stąd dążenie do zwiększenia wielkości okrętów i liczby pokładów artyleryjskich, na których ustawiono armaty. Na przełomie XVIII-XIX w. budowane były trójpokładowce uzbrojone w ponad 100 armat. W ciągu XVIII w. powstał podział liniowców na klasy.
W zależności od zdolności bojowej dzielono je na cztery do sześciu klas, które różniły się ilością pokładów, liczbą dział i ich wagomiarem. Przepisy admiralicji szczegółowo określały sposób budowy i rodzaj wyposażenia jak również obsadę załogową i inne istotne elementy dla ujednolicenia typów. W Anglii dzielono liniowce na 6 klas, we Francji na 5, w Holandii i Hiszpanii na 4.
W Tablicy przedstawiono dane floty brytyjskiej na przełomie XVII-XVIII w.:
|
Klasa |
Liczba dział |
Wyporność w tonach |
Długość |
Szerokość |
Zanurzenie |
Liczba załogi |
Liczba okrętów |
|
| |||||||
|
I II III IV V VI Brandery Pomocnicze |
90-100 82-90 60-74 42-54 28-32 16-28 6-12 4-10 |
1100-1739 1030-1546 662-1174 349-685 111-333 146-200 80-320 18-160 |
125-146 121-141 108-140 89-182 72-86 74-85 18-25 |
41-48 40-45 33-41 27-34 23-27 18-22 18-25 |
20-23,5 16-21 16-18 12-17 11-13 8-11 8-14 |
600-815
530-660 340-470 180-280 125-138 75-85 20-50 4-100 |
9 11 39 36 8 5 17 38 |
| Razem |
6930 |
101892 |
42000 |
163 | |||
Już nie żaglowce...
W drugiej połowie XIX w. liniowce otrzymały napęd mechaniczny i opancerzenie. Od 1860 r.
nazywane wówczas pancernikami, o niewielkiej początkowo wyporności ("Gloire" - 5600 ton)
z biegiem lat stale się zwiększającej: w 1880 r. 11000-15000 t., podczas I wojny
światowej do 32000 t. w czasie II wojny światowej. Największy liniowiec świata, japoński
"Yamato", osiągnął wyporność 71659 t.
Pancerniki miały bardzo silne uzbrojenie artyleryjskie (do 100 armat różnego kalibru, dochodzącego w
przypadku artylerii głównej do 460 mm) oraz rozbudowany system obrony okrętu.
Zadaniem liniowca jest niszczenie ogniem artyleryjskim nawodnych okrętów nieprzyjacielskich na morzu
i w bazach oraz ostrzeliwanie umocnień i baterii nadbrzeżnych. Podczas I wojny światowej liniowce
stanowiły główne siły flot wielkich mocarstw morskich, jednak przebieg II wojny światowej wykazał
małą odporność liniowców na ataki z powietrza. Straty poniesione przez liniowce w wyniku ataków lotniczych,
zmiana taktyki wojny morskiej i rozwój broni rakietowej spowodowały zaprzestanie budowy liniowców, a
istniejące okręty złomowano lub przeniesiono do rezerwy.