OLINOWANIE  RUCHOME  ŻAGLOWCÓW

FAŁY

Na pierwszych żaglowcach, które nosiły tylko jeden żagiel, fał przewlekano przez otwór z blokiem wywiercony w wierzchołku masztu. Aby wybrać reję z dużym żaglem, używano często kołowrotu. W XVI wieku stosowano powszechnie układ linowy. Urządzenie to składało się z dwu części. Pierwszą było cięgło zamocowane do rei. Wolny koniec przeciągano przez blok zamocowany w jarzmie marsu, potem przez górny przepust w dużym bloku fału, przez drugi blok przytwierdzony po drugiej stronie jarzma marsu. Końcówkę osadzano na rei, w sposób identyczny jak przy rozpoczęciu tego urządzenia. Druga część tego układu zaczynała się od zamocowania liny w żelaznym półpierścieniu osadzonym w specjalnym pachołku, w którym ponadto były osadzone zazwyczaj trzy krążki linowe. Wolny koniec fału przeciągano kolejno po krążkach dużego, potrójnego bloku na cięgle i odpowiednich im krążkach pachołka, na którym po obciągnięciu talii obkładano końcówkę.
W XVII i początkach XVIII wieku stosowano do przedłużania masztów dyby, przypominające swym wyglądem łeb osła. W dybach wywiercone były otwory l wyżłobione rowki. Linę podwójnego fału zakładano w rowki wyżłobione na wypukłej górnej płaszczyźnie dyby, potem puszczano je za masztem w dół w kierunku pokładu. Na dole fały łączono z potrójną talią. Wolny ciąg talii przechodził przez otwór wycięty w pokładzie, aż do miedzypokładu l tam był obkładany.
W XVIII wieku zmieniono nieco mocowanie fałów do ich górnej części. Między reją a marsem zastosowano dwie pary talii. Górne bloki były trzyrolkowe i mocowano je do stropów opasujących maszt, dolne dwurolkowe. Jedne końce lin były zamocowane do rei, drugie biegły do pokładu.
Wykonywanie fałów i zawieszanie rej wyższych było bardziej skomplikowane. Dolny koniec fału łączono przez bloki z liną zakończoną talią. Koniec tej liny mocowano przy nadburciu, a drugi koniec wybierano talią po przeciwnej burcie.

Przy ożaglowaniu gaflowym - fał mocowano do gafla. Jeden fał do podnoszenia samego gafla mocowano do jego pięty (fał przymasztowej części gafla). Drugi fał mocowano w połowie gafla (pikfał - górnej części gafla) i służył on do naciągania żagla i ustawienia gafla pod odpowiednim kątem w stosunku do masztu. Pikfał mocowano zazwyczaj na lewej burcie, a fał pięty gafla gardy gafla na prawej burcie. Naciąg uzyskiwano poprzez talię.

Aby zwiększyć prędkość żaglowca i umożliwićpływanie pod ostrzejszym kątem do wiatru od połowy XVII wieku żagle rozpinano na sztagach. W XIX wieku przybrały one kształty trójkątne. Żagle te nazywano sztakslami. Sposób zawieszania l obsługi sztaksli był taki sam jak kliwrów, które były sztakslami przednimi. Wciągano je na sztagu za pomocą fałów. Jeden koniec fału ze zbloczem zamocowany był do pętli sztagu, przechodził następnie przez zblocze zaczepione do górnego ucha żagla, wracał ponownie do bloku zamocowanego przy pętli sztagu i szedł w dół przy maszcie. Drugi jego koniec obkładano na kołkownicy.

Fał rei bukszprytu (blind-rei) pracował w następujący sposób. Jeden koniec fału był zamocowany do bloku umieszczonego na noku bukszprytu. Następnie przechodził on przez drugi blok zamocowany do więźby blindrei i powracał do zblocza na noku bukszprytu. Drugi koniec po wciągnięciu rei na bukszpryt obkładano na knadze przytwierdzonej do kolumy bukszprytu.

OPRACOWANIE: "KARALUH"

Strona główna / Trochę techniki / Olinowanie ruchome żaglowców / Fały