HORATIO  NELSON

29.09.1758 - 21.10.1805

Kliknij - powiększenie (14kB) Horatio Nelson jest symbolem morskiej wielkości i chwały Anglii. W opinii ludzi morza to największy admirał wszechczasów. Jako dowódca był uwielbiany przez załogi, ponieważ dbał o swoich marynarzy jak nikt przedtem. Dzisiaj czarne krawaty lub chusty na szyjach marynarzy to ponoć znaki żałoby po nim, a trzy białe paski na marynarskich kołnierzach to pamiątka po trzech największych zwycięstwach wielkiego admirała: pod Abukirem, Kopenhagą i Trafalgarem, gdzie zginął.
Admirał Nelson był tym z wielkich dowódców, który w największym stopniu przyczynił się do rozwoju taktyki walki okrętów, szeregiem własnych sukcesów wykazując wyższość skoordynowanego, elastycznego manewru nad sztywnym trzymaniem się zasad walki w linii bojowej. Mimo, iż nie był pierwszym który wprowadził te innowacje (poprzedzał go między innymi znakomity francuski admirał Pierre Andre Suffren), to jednak dzięki Nelsonowi i jego geniuszowi dowódczemu, zasady taktyki wojennej okrętów zmieniły się już na zawsze.

Urodził się w Burnham Thorpe, w hrabstwie Norfolk, w rodzinie mieszczańskiej. W roku 1770 wstąpił do marynarki, na statek dowodzony przez jego wuja, kapitana Maurice'a Sucklinga. W następnych latach służył na wielu statkach handlowych, brał udział w ekspedycji Arktycznej, wyprawach do Wschodnich i Zachodnich Indii. W 1779 roku otrzymał rangę kapitana. Następnie został ponownie wysłany w misji bojowej w rejon Indii Zachodnich. Został wybrany do wprowadzenia Księcia Walii, późniejszego króla Williama IV, w zagadnienia taktyki floty wojennej, a później sam wyjechał do Francji (!) pogłębiać swoją wiedzę w tej materii. W roku 1784 został dowódcą fregaty HMS Boreas, z bazą w Antiqui. W czasie tej służby Nelson poślubił w roku 1787 Frances Nisbet.
W latach następnych Nelson służył w różnych rejonach, i pod różnymi dowódcami. Między innymi, jako podwładny wiceadmirała Samuela Hooda brał udział w okupacji Tulonu, przez wojska brytyjsko - hiszpańskie. Obrona Tulonu została przełamana przez oddziały francuskie, pod faktycznym (ale nie formalnym) dowództwem generała artylerii, Napoleona Bonaparte. W czasie tej kampani, wysłany z misją przewiezienia posiłków z Neapolu do Tulonu, Nelson poznał swoją wielką miłość, Lady Hamilton, żonę ambasadora brytyjskiego w Neapolu. Po wyparciu z Tulonu, siły brytyjskie przeprowadziły udany atak na miejscowości Bastia i Calvi na Korsyce, rodzinnej wyspie Napoleona Bonaparte. W czasie szturmu Calvi Nelson został ranny w prawe oko, na którym nosił od tego czasu charakterystyczną opaskę. W roku 1796 Nelson został awansowany do stopnia komodora.
W dniu 14 lutego 1794 roku Nelson dowodził strażą tylną podczas Bitwy u przylądka Św. Wincentego, pomiędzy eskadrą brytyjską (15 okrętów), pod dowództwem admirała Johna Jervisa, a eskadrą hiszpańską (24 okręty), pod dowództwem admirała Luisa de Cordoby. Właśnie podczas tej bitwy Nelson po raz pierwszy zerwał ze sztywnym trzymaniem się reguł taktyki liniowej, a co gorsza złamał wyraźny rozkaz swojego dowódcy. W krytycznym momencie bitwy, widząc, że przednia straż hiszpańska admirała Bonaventure Moreno i czołowe okręty admirała Cordoby okrążają tylną straż brytyjską, Nelson wyprowadził swoje trzy okręty z linii i zaatakował czoło zagrażającego mu zespołu hiszpańskiego. Za tak drastyczne pogwałcenie zasad taktyki i rozkazów dowódcy groził w Royal Navy natychmiastowy pluton egzekucyjny, ale ponieważ nieposłuszeństwo Nelsona przyniosło wielkie zwycięstwo eskadrze brytyjskiej, tak więc zamiast tego otrzymał on Order Łaźni i stopień kontradmirała.
W czerwcu 1797 Nelson dowodził osobiście śmiałym atakiem łodzi na hiszpański port Santa Cruz de Tenerife, na Kanarach. Niestety atak został krwawo odparty, a samego Neslona raniono w prawe ramię, które zostało amputowane.
W roku następnym wysłano go z misją nadzorowania i ewentualnego przechwycenia silnej eskadry francuskiej, od jakiegoś czasu gromadzonej w Tulonie. Jednak zespół francuski admirała Francoisa Bruyesa wymknął się, korzystając z faktu, iż okręty Nelsona zostały odepchnięty od wybrzeży przez silny sztorm. Brytyjczykom udało się jednak ustalić, że eskadra ta płynie do Egiptu z żołnierzami armii Napoleona na pokładzie. Nelson puścił się w pościg za francuzami, ale tym udało się dotrzeć do zatoki Abu Quir i wyładować wojska przed jego przybyciem. W efekcie 1 sierpnia 1798 roku doszło do sławnej Bitwy nad Nilem (albo Bitwy pod Abukirem), będącej pierwszym z trzech wielkich zwycięstw Nelsona.
W roku 1800 Nelson przeprowadził operację militarną której efektem było wyniesienie na tron króla Neapolu, Ferdynanda I, w miejsce przegnanej przez francuzów rodziny królewskiej.
W roku 1801 Neslon otrzymał stopień wiceadmirała, ale zgodził się służyć pod dowództwem Sir Hyde Parkera we Flocie Bałtyckiej i odniósł sukces w bitwie pod Kopenhagą przeciwko flocie duńskiej.
Po krótkotrwałym pokoju z Amiens, od roku 1803 Nelson został dowódcą Floty Śródziemnomorskiej. Jego głównym zadaniem było blokowanie zgromadzonej w Tulonie, dużej floty francuskiej pod dowództwem niesławnego admirała Pierre'a de Villenueve. Przez dwa lata Francuzi nie mogli opuścić portu, jednak w 1805 roku ucieczka się udała i cała eskadra francuska pożeglowała do Indii Zachodnich. Nelson ruszył w pościg, ale admirał Villenueve zdołał wywieść go w pole, zawrócił skrycie do Europy i zawinął do portu w Kadyksie, gdzie połączył się z potężną eskadrą hiszpańską. Brytyjczycy zablokowali również i ten port, jednak połaczonej flocie udało się przebić przez niedostateczne siły blokady i w efekcie 21 października 1805 roku doszło do sławnej Bitwy u Przylądka Trafalgar.
Była to ostatnia prawdziwa bitwa żaglowych liniowców. Nelson na pokładzie flagowego liniowca "HMS Victory" poprowadził śmiały atak mający na celu przerwanie linii płynących w szyku okrętów wroga. W trakcie bitwy admirał otrzymał postrzał z broni palnej. Największy być może geniusz w historii dowódców flot wojennych zmarł krótko potem, wskutek ran i wykrwawienia, na międzypokładzie swojego okrętu.

Nelson utrwalił się w pamięci jako najlepszy i największy dowódca flot wojennych w długiej historii morskich zmagań. W wybitny sposób rozwinął koncepcję elastycznego manewru taktycznego floty, będącego połączeniem reakcji na potrzeby pola walki i umiejętnego wykorzystania siły ognia jaką dysponuje szyk liniowy. Jego taktyka była zawsze dostosowana do faktycznej sytuacji na polu bitwy, nigdy nie trzymał się podręcznikowych standardów, co dzięki jego geniuszowi zazwyczaj prowadziło do powodzenia w bitwie.

Flagowy okręt Nelsona, trójpokładowiec "HMS Victory" został zachowany w suchym doku w Portsmouth i można go tam oglądać do dzisiaj.


OPRACOWANIE:"SAILOR"; "BAKSZTAG"
na podstawie: Waldemar Łysiak "MW"; R. Gardiner "Nelson against Napoleon"; Marek Siurawski "Szanty i szantymeni"

Strona główna / Słynne postacie / Horatio Nelson