EPOKA  ŻELAZA (600 p.n.e. - 500 n.e.)

• VI wiek p.n.e.
  
  
• Początek VI wieku
  - Chińczycy opanowują sztukę wytopu żelaza.
  - Pierwszy kanał łączący morze czerwone z Nilem.
  - Z tego okresu pochodzi ateńska waza i płaskorzeźba z etruskiego grobowca Tomba della Mare, przedstawiająca greckie statki handlowe (zbożowce). Na płaskorzeźbie z grobowca mamy jedyny w starożytności wizerunek dwumasztowego statku niosącego po jednym żaglu rejowym na każdy z masztów. Taki sam rodzaj takielunku pojawi się dopiero u XIII wiecznych Naw.
  
  
• V wiek p.n.e.
  
  
• 493 - Przebudowa portu w Pireusie i miasta Ateny.
  
  
• 490-479 - Wojny grecko - perskie.
  
  
• 483 - Budowa okrętów (galer) w Atenach na wojnę z Persami. Budowa ta rozpoczęła się za namową wodza Ateńczyków - Temistoklesa, który twierdził, że przeciw Persom należy zmienić taktykę walki i rozpocząć wojnę na morzu w celu odcięcia perskiej armii lądowej od zaopatrzenia z morza.
  
  
• 480 - 28 września 480r p.n.e. odbyła się bitwa pod Salaminą. Grecka flota staje naprzeciw flocie fenicko-egipskiej (dowodzonej przez Persów). W bitwie tej pojawia się po raz pierwszy nowy typ okrętu przeznaczony tylko do walki na morzu. Są to Galery, wywodzą się w linii prostej z Pentekonter. Ostatnia ich bitwa będzie miała miejsce w 1571 n.e. pod Lepanto.
  
  
• Druga połowa V wieku
  - Kartagińczycy wysyłają Hannona na wyprawę za słupy Heraklesa w celu założenia miasta Libiofenicjan. Wyprawa zakłada wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki (aż do Kamerunu) wiele Kartagińskich faktorii które istnieją aż do czasu podboju Kartaginy przez Rzym.
  - Początek okresu klasycznej kultury greckiej.
  - Pergamin wypiera gliniane tabliczki.
  
  
• 405 - Demokryt tworzy pierwszą atomistyczną teorię budowy materii.
  
  
• IV wiek p.n.e.
  
  
• Połowa IV wieku
  - Grecki geograf Skylaks Młodszy opracowuje pierwszą locję Morza Śródziemnego.
  - Wynalezienie kuszy w Chinach.
  - Z fokijskiej kolonii Massalii (dzisiaj Marsylii), na Morze Północne wyrusza wyprawa prowadzona przez Pyteasza. Jej celem było najprawdopodobniej nawiązanie bezpośrednich kontaktów handlowych z producentami cyny. On pierwszy przekazał starożytnym prawdziwą nazwę Cynowej Wyspy, Brytania, dotarł także do tajemniczej wyspy Thule, prawdopodobnie Islandii lub Bergen (Norwegia). A nawet dopłynął na Bałtyk.
  
  
• 322 - Aleksander Wielki zakłada w delcie Nilu stolicę swojego imperium, Aleksandrię.
  
  
• III wiek p.n.e.
  
  
• 282 - Budowa 32 metrowej statuy boga Heliosa, zwanej Kolosem z Rodos.
  
  
• 280 - Budowa na wyspie Faros w Aleksandrii, 120 metrowej latarni morskiej będącej jednym z cudów świata.
  
  
• 264-241 - Pierwsza wojna punicka między Rzymem a Kartaginą. Kością niezgody była wyspa Sycylia.
  
  
• 260 - Pierwsze zwycięstwo floty Rzymskiej nad Kartagińczykami.
  
  - według Plutarcha niejaki Archiasz z Koryntu buduje w Syrakuzach na Sycyli, według planów Archimedesa istnego jak na tamte czasy olbrzyma. Statek ten zwany "Syrakuzanką" miał 150m długości i 20 rzędów wioseł. Należy pamiętać, że oprócz słów Pluchartch który żył dwa wieki później, nie ma innego dowodu na to, że statek ten kiedykolwiek istniał.
  
  
• Połowa III wieku
  - Etiopski port Adulis staje się głównym ośrodkiem handlu we wschodniej Afryce.
  
  
• 204 - Zakończenie budowy Wielkiego Muru w Chinach.
  
  
• Początek III wieku
  - Rzymianie stosują beton jako materiał budowlany. Wynalazek zapomniany po upadku Rzymu na następne setki lat.
  - Kontynentalni Celtowie wypierają dawnych mieszkańców wyspy Brytanii.
  
  
• II wiek p.n.e.
  
  
• 167 - Port Delos staje się centrum handlowym na Morzu Egejskim.
  
  
• 159 - Pierwszy zegar wodny w Rzymie.
  
  
• 153 - Rzymianie wprowadzają dzień pierwszy stycznia jako początek nowego roku.
  
  
• Połowa II wieku
  - W Chinach pojawia się specjalna instytucja zajmująca się kartografią dla potrzeb żeglugi. Wydawane są pierwsze locje.
  
  
• 146 - Rzym niszczy miasto Kartaginę i na obszarze państwa Kartaginy tworzy prowincję afrykańską. Koniec trzeciej wojny punickiej.
  
  
• 112 - Szlak jedwabny łączy Chiny z Europą.
  
  
• I wiek p.n.e.
  
  
• Druga połowa I wieku
  - Andikithira, tablice astronomiczne.
  
  
• 46 - Cezar przyjmuje kalendarz egipski, zawierający 365 dni.
  
  
• 31 - Oktawian zwycięża flotę Marka Antoniusza i Egipcjan w bitwie pod Akcjum.
  - Rzymianie podbijają ostatni śródziemnomorski kraj - państwo Ptolemeuszów. Opanowują całe wybrzeże Morza Śródziemnego, nazywając je Mare Nostrum.
  
  
• 5 p.n.e. - 20 n.e. - Grecki uczony i podróżnik Strabon z Pontu w Azji mniejszej, opracowuje dzieło "Geographika" - pierwszą w dziejach geografię powszechną znanego świata.
  
  
  
• POCZĄTEK NASZEJ ERY
  
  
• I wiek n.e.
  
  
• Początek I wieku
  - Cesarz Kaligula rozkazuje zbudować na jeziorze Nemi, wielkie "pływające pałace"; Galery cesarza Kaliguli mające 80m długości i 17m szerokości. Ich odkryto w 1931, niestety w trakcie II wojny światowej zostały przez Niemców spalone.
  
  
• 42 - Cesarz rzymski Klaudiusz przebudowuje port w Ostii, ale dopiero Trajan pół wieku później uczyni z niego port mogący równać się z Aleksandrią, Pireusem i Rodos.
  
  
• 43 - Najazd Rzymian na Brytanię.
  - Rzymianie zakładają Londyn.
  
  
• Połowa I wieku
  - w wyniku ataków piratów prawie całkowicie zostaje zahamowany dopływ zboża z Afryki do Rzymu.
  - przewodnik autorstwa pewnego greckiego kupca opisuje szlaki handlowe między Arabią i Indiami a portami Afryki Wschodniej.
  
  
• 67 - Przeciw piratom wyrusza Pompejusz któremu senat daje nieograniczoną władzę nad Morzem Śródziemnym. Jednak należy pamiętać, że rzymska triera jest bardzo powolna i mało zwrotna wśród wysepek i fiordów w porównaniu z liburną iliryjską (statki piratów).
  
  
• 79 - Erupcja Wezuwiusza niszczy Pompeje i Herkulanum.
  
  
• ok. 80 - Heron z Aleksandrii dokonuje prób z napędem parowym!
  
  
• 87 - Rzymianie opływają wyspę Brytanię.
  
  
• II wiek n.e.
  
  
• Początek II wieku
  - Na płaskorzeźbach z tego okresu pojawiają się duże statki z ożaglowaniem łacińskim a nawet gaflowym (ten ostatni jest prawdopodobnie wynikiem kontaktów z żeglarzami Oceanu Indyjskiego.
  
  
• 105 - Cai Lun wytwarza papier w Chinach
  
  
• III wiek n.e.
  
  
• Początek III wieku
  - W Chinach zaczęto używać taczek.
  
• 271 - Kompas magnetyczny w użyciu w Chinach. (jego wynalezienie niektórzy uczeni datują na ok. 3000 p.n.e.).
  
  
• IV wiek n.e.
  
  
• Początek IV wieku
  - Wykorzystanie przez Chiny szlaków morskich do przewożenia pielgrzymów do świętych miejsc buddystów na Półwyspie Indyjskim i misjonarzy do Korei, Japonii i Indonezji.
  - Aksum kontroluje handel na Morzu Czerwonym.
  - Produkcja żelaza w Europie północnej rozpoczyna się na durzą skalę.
  - Rozpoczyna się klasyczny okres cywilizacji Majów, trwa do roku 900.
  
  
• 321 - Niedziela staje się oficjalnym świętem.
  
  
• 330 - Na rozkaz Konstantyna Wielkiego floty zbożowców, dotychczas zaopatrujących w żywność Rzym, zmieniają port docelowy na Konstantynopol. Poprzednia linia Aleksandria - Ostia (Rzym) przestaje funkcjonować. "Wieczne Miasto" powoli umiera, tę kartę historii zamykają ostatecznie hordy barbarzyńców.
  
  
• Połowa IV wieku
  - W Azji zaczynają być używane strzemiona.
  - Zwoje zostają zastąpione księgami.
  - Chińscy kupcy docierają nad Eufrat.
  
  
• V wiek n.e.
  
  
• Początek V wieku
  - W tym czasie według niektórych źródeł rozpoczyna się opanowywanie Polinezji. Trwa ono z górą 1000 lat do XIV wieku.
  - Upadek Rzymu. Na jego gruzach wyrasta Bizancjum wraz z dziesiątkami nowych królestw, miast i republik.
  - W Bizancjum pod nazwą Dromona, pojawiają się rzymskie liburny. W nowej wersji są jednak większe mają do 40 metrów i mają po 50 wioseł. Z czasem osiągają nawet 50 metrów i mają 80 wioseł.
  
  
• 429 - W Hiszpanii Wandalowie zdobywają okręty wojenne i rozpoczynają podbój wybrzeży północnej Afryki, odcinając Rzym od dostaw żywności.
  
  
• Połowa V wieku
  - prawdopodobnie w tym okresie Chińczycy odkryli Amerykę.
  
  
• VI wiek n.e.
  
  
• Początek VI wieku
  - Wynalezienie systemu dziesiętnego w Indiach.
  - koniec epoki żelaza.